Category Archives: Centrum
Stadhuisplein, 1979
Het Stadhuisplein op 10 april 1979.
Het stadhuis aan de Rotterdamse Coolsingel is gebouwd tussen 1914 en 1920 naar een ontwerp van Henri Evers. Het is een van de weinige gebouwen in het centrum van Rotterdam die het bombardement van 14 mei 1940 hebben doorstaan.
In het begin van de 14e eeuw stond aan de Hoogstraat een stedelijk gastverblijf waar handelaren en kooplui op doorreis logeerden. De gemeente nam dit pand later in gebruik als raadshuis. Het gebouw werd in 1606 voorzien van nieuwe classicistische gevels, ontworpen door stadsarchitect Pieter Adams. Na een uitbreiding in 1832 kwam de voorgevel aan de kant van de Kaasmarkt te liggen.
Aan het eind van de 19e eeuw werd het raadshuis te klein bevonden en niet meer passen bij de groeiende stad. Ook de ligging, tussen de vele nauwe stegen, werd steeds meer gezien als een onpraktisch situatie. In 1904 werd besloten dat er een nieuw raadshuis moest komen. Er werd gekozen voor een stadsboulevard, een statige laan met monumentale gebouwen waaronder het nieuwe stadhuis en het postgebouw, op de plaats van de Coolvest. Dit idee was al voorbereid in 1860. Voor de uitvoering werd de Coolvest gedempt en de rosse wijk Zandstraatbuurt, waar zo’n 2.400 mensen woonden, gesloopt.
In 1911 maakte Henri Evers een eerste ontwerp van het plan en ook na een besloten prijsvraag werd het nieuwbouwplan van professor Evers, met motto S.P.Q.R., in 1913 door de Gemeenteraad onder burgemeester Zimmerman aanvaard. Er was enige kritiek op de uitslag omdat velen de voorkeur gaven aan het ontwerp van Willem Kromhout en juryvoorzitter Zimmerman nauwe banden onderhield met Evers. De bouw kostte ƒ 2.850.000,-. De eerste paal werd geslagen op 12 augustus 1914. Op 1 september 1920 werd het gebouw tijdens een speciale zitting van de gemeenteraad officieel in gebruik genomen.
De fotograaf is Lex de Herder en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van Wikipedia.
Met medewerking van Rotterdam van toen
Het begin van de verplaatsing van de Delftse Poort, 1939
De Delftse Poort is een voormalige stadspoort, gebouwd in de periode van 1768-1773. Tot 1940 was de poort een icoon van Rotterdam. Tijdens het bombardement van 14 mei 1940 is de stadspoort zo ernstig beschadigd, dat deze in zijn geheel moest worden afgebroken.
De Delftse Poort is gebouwd in de periode van 1768-1773 naar een ontwerp van architect Pieter de Swart. Het natuurstenen bouwwerk werd vooral geroemd vanwege de rijkelijk versierde gevels. De ligging van de poort aan de noordzijde van de Kolk gaf het geheel een pittoreske aanblik.
Hoewel de Delftse Poort alom als een van de meest indrukwekkende Rotterdamse monumenten werd beschouwd, werd het bouwsel in de loop van de twintigste eeuw steeds meer als een obstakel voor het stedelijke wegverkeer gezien. In de jaren dertig werd besloten het monument te verplaatsen naar het zuidelijke deel van de binnenstad. De zorgvuldige afbraak en opbouw werden echter verhinderd door de totale verwoesting van de Delftse Poort tijdens het bombardement van 14 mei 1940.
Vijftig jaar later werd er op nagenoeg de oorspronkelijke plaats van de Delftse poort aan het Pompenburg een reconstructie in staal opgericht, ontworpen door de kunstenaar Cor Kraat. Rond de poort zijn enkele restanten opgesteld van de gebeeldhouwde ornamenten die de oorspronkelijke poort sierden.
In 1991 werd Het Gebouw Delftse Poort in het centrum van Rotterdam gebouwd. Dit kantoorgebouw van Nationale Nederlanden, ontworpen door Abe Bonnema was tot mei 2009 het hoogste kantoorgebouw en de hoogste wolkenkrabber van Nederland. Het gebouw van spiegelglas is honderdeenenvijftig meter hoog en heeft eenenveertig verdiepingen.
De fotograaf is C.A.M. Kierdorff en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam.
Met medewerking van Rotterdam van toen
Delftsevaart, 1936
De Delftsevaart met de Galerijbrug, 1936-1940. Op de achtergrond de toren van de Sint-Laurenskerk in de steigers, gezien vanaf het Haagseveer.
De Delftsevaart kan men beschouwen als een gedeelte van de vaart ‘van Rotterdam naar de Schie’, voor het graven waarvan graaf Willem IV op 9 juni 1340 aan Rotterdam vergunning gaf. Zij dankt haar naam aan de stad Delft. In 1368 sprak men van de vaart van der Spoeije en veel later nog, o.a. in 1608, is er sprake van Schieweg W.Z.. aan de Doelweg (Haagseveer). Beide zijden van de vaart hebben lang de naam Delftsevaart gedragen. De kaden werden eerst in het midden van de 16de eeuw bebouwd. Voor die tijd lagen hier slechts tuinen en scheepstimmerwerven. In het begin van de 19de eeuw noemde men het gedeelte dat tussen de Galerij en de Sint Jacobsstraat lag Rijkelui Delftsevaart. Verderop sprak men van de Gemeenelui Delftsevaart.
Vóór het bombardement in mei 1940 lag over de Delftsevaart een brug die Galerijbrug heette. Van de Hofpoort naar de Delftsche Poort liep vroeger een met bogen voorziene vestmuur, die bedoeld was om als verdedigingswerk dienst te doen. Later werd ze als kazerne gebruikt. In het laatst van de 18de eeuw is deze muur weggebroken. De naam bleef echter bestaan. Misschien was de ‘galerij’ één van de verdedigingswerken die na de Jonkerfransenoorlog werden gebouwd. Wij weten alleen zeker, dat er een galerij bij de waterpoort tussen twee torens in 1534 bestond, welke toen in betere staat is gebracht. Daar bij de Blauwe toren in het Westnieuwland in 1578 een galerij wordt genoemd, kan deze echter ook bedoeld zijn. Huizen met een galerij kwamen trouwens meer voor in Rotterdam. In de 17de en 18de eeuw treft men minstens zes huizen in verschillende straten aan, die ‘de Gelderij’ heetten. De huidige Galerij ligt iets ten zuiden van de vroegere straat van die naam. Bij besluit B. 30 juni 1942 werd de naam ingetrokken.
De fotograaf is C.A.M. Kierdorff en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam.
Met medewerking van Rotterdam van toen
Lijnbaan, 1970
De Lijnbaan met de oude plataan (1851), het Lijnbaancentrum, het warenhuis Ter Meulen en kledingzaak Gerzon, 1970 (geschat).
De Lijnbaan is een verkeersvrije winkelstraat in het centrum van Rotterdam. De Lijnbaan was een van de eerste winkelwandelgebieden van de wereld. De straat is genoemd naar een touwslagerij of lijnbaander, die hier was gelegen tussen 1667 en 1845.
De bouwopdracht van de Lijnbaan werd verleend aan Johannes van den Broek en Jacob Bakema. Op 10 juli 1952 werd de eerste paal in de grond geslagen en op 9 oktober 1953 werd het Lijnbaancomplex geopend. Ten tijde van de opening van de Lijnbaan waren er hekken in het midden van de winkelstraat geplaatst om het winkelende publiek in goede banen te leiden. Een speciale voetgangerszone midden in de stad was een noviteit en trok veel internationale aandacht ten tijde van de opening in 1953. De Lijnbaan werd al snel bestempeld als modern stedenbouwkundig experiment waarbij een collectief van wonen en winkelen was gecreëerd.
De Lijnbaan is een monument van het Nieuwe Bouwen. Alleen de naam van de straat verwijst nog naar de Lijnbaan, die voor het bombardement op Rotterdam meer naar het westen lag. Deze oude Lijnbaan was genoemd naar de touwslagerij die er was gelegen tussen 1667 en 1845. In een touwslagerij of lijnbaan werden vroeger garens tot touw verwerkt. De touwslager deed zijn werk in de openlucht op een lijnbaan: een soms wel driehonderd meter lange, smalle strook grond waarboven vele garens werden uitgespannen.
De Lijnbaan is een karakteristiek architectonisch element van Rotterdam met een eigenheid en symboliek waar het door Rotterdammers en niet-Rotterdammers om geprezen en geliefd wordt. Dit is echter niet altijd het geval geweest. In de jaren zestig kwam er kritiek dat de Lijnbaan ‘te modern, kaal, rechthoekig en abstract was’ . Men was niet helemaal zeker of het nu zo’n succes was om een binnenstad te hebben waar weinig plaats was voor wonen en juist veel voor winkelen, werken en cultuur.
De fotograaf is Ary Groeneveld en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam.
Met medewerking van Rotterdam van toen
De Paradijskerk aan de Nieuwe Binnenweg, 1937
In 1647 stichtte kapelaan Bernardus Hoogewerff een nieuwe kerkplek in Rotterdam, omdat de schuilkerk aan de Oppert (HH. Laurentius en Maria Magdalena of Oppertse Kerk) te klein was geworden. Hij deed dit in zijn geboortehuis genaamd Het Paradijs, gelegen in de oude binnenstad tussen de Slijkvaart (later Lange Torenstraat) en de Delftsevaart, niet ver van de St. Laurenskerk. De kerk werd gewijd aan Petrus en Paulus, en stond in het begin ten dienste van de klopjes, maar werd later in 1649 door Philippus Rovenius erkend als een zelfstandige gemeente.
In 1718 werd aan de Lange Torenstraat op de plaats van een te klein geworden kapel een nieuwe schuilkerk gebouwd die een jaar later gereed kwam. De kerk werd ingericht met beeldhouwwerken van Alexander Dominicus Pluskens. Bij het Utrechts schisma van 1723 koos de parochie samen met haar zusterparochie van de Oppertse Kerk de kant van het Utrechtse kapittel, waardoor zij ging behoren tot de Oud-Bisschoppelijke Clerezie (later Oud-Katholieke Kerk van Nederland). Pas toen het gebouw in 1901 een nieuwe voorgevel kreeg was het van buitenaf als kerk herkenbaar.
In 1907 werden er verzakkingen en vermolming van het hout van de galerijen geconstateerd waarna de kerk wegens bouwvalligheid niet meer gebruikt kon worden. Men besloot naar ontwerp van architect Petrus Augustinus Weeldenburg aan de Nieuwe Binnenweg een nieuw kerkgebouw te doen verrijzen. In 1908 werd met de bouw begonnen en in op 30 juni 1910 werd de nieuwe kerk geconsacreerd door mgr. N.B.P. Spit, bisschop van Deventer en pastoor van de Paradijskerk.
De kerk valt op door zijn twee torens in barokstijl die beide 50 meter hoog zijn. Slechts in de rechter toren bevinden zich luidklokken. De eerste klok is in 1960 door parochianen geschonken bij het vijftigjarig bestaan van de Paradijskerk. Tot die tijd had de kerk geen klokken. De vier luidklokken worden met de hand geluid.
De foto is gemaakt door ‘ontdek uw stad’ en komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van Wikipedia.
Met medewerking van Rotterdam van toen
Centraal Station, 1958 (geschat)
Kinderen rolschaatsen door de voetgangerstunnel onder het Centraal Station, 1958 (geschat).
Hoewel het in de meidagen van 1940 flink beschadigd raakt, blijft station Delftse Poort na de oorlog nog enkele jaren dienst doen. In 1957 opent het nieuwe stationsgebouw van architect Sybold van Ravesteyn zijn deuren. De naam Deftse Poort wordt ingeruild voor Rotterdam Centraal Station en niet ten onrechte want vanaf hier kan de reiziger nu bijna alle bestemmingen bereiken, inclusief Gouda en Utrecht. Bijna honderd jaar was de trein naar Utrecht namelijk vertrokken vanaf het Maasstation, in de buurt van het Haringvliet. In 1953 was echter een nieuw tracé via de Ceintuurbaan in gebruik genomen en was dit station gesloopt. Alleen de Hofpleinlijn houdt nog tot 2010 een eigen station.
Architect Sybold van Ravesteyn ontwierp een markant stationsgebouw bestaande uit een centrale hal, twee vleugels aan weerszijden en perrons die door twee tunnels te bereiken waren. Voor het ontwerp liet Van Ravesteyn zich inspireren door de Italiaanse stationsbouw, waarvan het materiaalgebruik en de strakke lijnvoering een duidelijk voorbeeld zijn. Het gebruik van travertin, marmer en goudkleurig aluminium gaven het gebouw een bepaalde grandeur; de hardheid van strakke belijningen en het natuursteen suggereerden autoriteit. Op de perrons ontwierp Sybold van Ravesteyn de V-vormige betonnen perronoverkappingen en bijbehorende personeelsverblijven. Monumentaal waren ook de stationsklokken.
In 2004 werd begonnen met een totale herbouw van het oude station en omgeving. Dit om het toenemende verkeer van treinen, bijvoorbeeld de hogesnelheidstrein tussen Amsterdam, Brussel en Parijs te kunnen verwerken. Het oude station was te klein geworden om het grote aantal passagiers te verwerken. In 2008 werd het station van Van Ravesteyn gesloopt. Naast de nieuwbouw van het treinstation, werd ook het ondergrondse metrostation uitgebreid, van twee naar drie sporen. De metro werd aangesloten op de RandstadRail-verbinding met Den Haag Centraal en de Hofpleinlijn werd met een nieuwe tunnel op het Centraal Station verbonden. Op 13 maart 2014 is het nieuwe station officieel geopend door koning Willem-Alexander
De fotograaf is Ary Groeneveld en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam.
Met medewerking van Rotterdam van toen
Hofplein, 1937
Het Hofplein met een vrachtwagen van de De Maasbode en op de achtergrond café-restaurant Loos, 1937-1939.
Het Hofplein herinnert aan de ridderhofstad Weena, die noordoostelijk van het huidige Hofplein was gelegen. De Hofdijk komt al in 1397 in bronnen voor. Het slot wordt reeds in 1306 vermeld. De oorspronkelijke Hofdijk stamde uit de 13de eeuw en strekte zich langs de Rotte uit tot het Zwaanshals en de Oudedijk.
Het Hofplein ontstond in de eerste helft van de 19de eeuw nadat de Kolk of Gracht tussen de Delftse Poort en de Hofpoort was gedempt. Van 1853 tot 1875 was het plein als veemarkt ingericht. De oudste naam is Hofpoortplein naar de Hofpoort die daar stond en in 1833 is afgebroken. In 1908 werd aan het plein het station van de Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg-Maatschappij, de lijn Rotterdam-Scheveningen, geopend. Bij besluit B&W 13 september 1949 ontving het verkeersplein op het kruispunt Coolsingel, Weena, Schiekade, Pompenburg de naam Hofplein.
Station Hofplein was het Rotterdamse eindpunt van de Hofpleinlijn, de voormalige ZHESM lijn tussen Rotterdam en Scheveningen. Het station was tot juni 2006 in gebruik bij de NS en vervolgens bij de RET als eindpunt van RandstadRail, tot de sluiting van het station in augustus 2010.
Het stationsgebouw op deze plaats werd geopend op 1 oktober 1908. Het bijzondere halfronde gebouw, ontworpen door Jacobus Pieter Stok werd gebouwd aan het drukke vooroorlogse Hofplein, dat even ten oosten lag van het huidige Hofplein. Het stationsgebouw werd gescheiden van het emplacement en de perrons door het luchtspoor Rotterdam-Dordrecht. Onderlangs was een passage. Het stationsgebouw kwam op de plaats van enkele woningen en koffiehuizen, waaronder dat van het later bekend geworden café Loos. Loos heeft deze gedwongen situatie in zijn voordeel omgezet door zich tijdelijk onder het emplacement en later, prominent, in het stationsgebouw te vestigen. Het stationsgebouw werd vernield tijdens het bombardement van 14 mei 1940.
De fotograaf is J. Tieman en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam en van Wikipedia.
Met medewerking van Rotterdam van toen
Bioscoop Capitol-Nieuwe Binnenweg, 1954
Bioscoop Capitol (1931-1962) aan de Nieuwe Binnenweg 326, 1954.
Bioscoop Capitol ging op 1 november 1931 open op de Nieuwe Binnenweg 326 als opvolger van de Wester Bioscoop. De Wester Bioscoop werd in 1919 geopend met 1400 zitplaatsen, toen de grootste bioscoop in Nederland. Het bedrijf heeft bestaan tot 1962 – toen sloot het. In 1962 had de bioscoop 1241 zitplaatsen. De architect van het theater was Jac van Gelderen.
Het theater opende in 1911 onder de naam Weisbard-theater. Dit werd er geschreven in het NIW van die week:
Donderdagavond 30 Nov. had de opening plaats van het Weisbard-theater aan den Nieuwe Binnenweg.
Het gebouw, dat uitmunt door sierlijkheid, de schoone decors, het schitterend licht, waarbij een uitgelezen programma, maakte op de genoodigden een onuitwischbaren indruk. Men staat verbaasd, dat in betrekkelijk korten tijd er zoo schoon gebouw vervaardigd kon zijn. De openingsrede, uitgesproken door den heer Engelen, stelde ons in korte trekken in kennis met den bouw van dit theater, waarin hij alleen, die op Amerikaansche wijze voor de spoedige voltooiing hadden zorg gedragen, innigen dank bracht namens de Directie. Met was voornamelijk een hulde aan den architect, den heer Jac. van Gelderen, alsmede aan de verschillende firma’s voor het schoone geheel, dat hier verrezen was. Ook de directie en de stad Rotterdam weiiichte hij hiermede geluk. Alsnu ging men over tot het vertoonen van de Rotterdamsche Diergaarde in lichtbeelden, dat bewondering wekte bij het aanwezige publiek. Ook orkest en het optreden van verschillende artisten gaf blijk, dat de directeur zeer goed voor z|jn taak berekend is.
Veel sporen over dit Capitol zijn er niet. Er werden wel eens filmochtenden georganiseerd. Iets dat meer spectaculair was, was een inbraak op 1-2 september 1935. Vakkundig werd er ingebroken en uit de brandkast werd een bedrag van dfl. 5800,– gestolen, een kapitaal in die dagen. Een paar dagen later werden de daders al opgepakt, een 44-jarige kelner van het theater en een 22-jarig bloemist. Verder speurwerk wees echter uit dat zij het deel waren van een veel grotere bende.
De fotograaf is Lex de Herder en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt van https://www.joodserfgoedrotterdam.nl/bioscoop-capitool/
Met medewerking van Rotterdam van toen
Beursplein, 1951
Gezicht op het Beursplein bij avond, 1951-1955.
Het Beursplein is vernoemd naar het nieuwe, in 1940 gereedgekomen, beursgebouw aan de Coolsingel, ontworpen door architect J.F. Staal. Voordien werd dit plein Spinhuisstraat genoemd. Tot 1942 bevond zich bij de Blaak een plein dat eveneens de naam Beursplein droeg.
HEMA (voorheen als acroniem van Hollandsche Eenheidsprijzen Maatschappij Amsterdam) is een van oorsprong Nederlandse keten van warenhuizen in Britse handen. Er zijn vooral vestigingen in Nederland, maar ook in België, Luxemburg, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Engeland (sinds juni 2014) en de Verenigde Arabische Emiraten (sinds 2018). Het was tot juli 2007 onderdeel van Maxeda (waar ook Vroom & Dreesmann, Praxis en De Bijenkorf onder vielen), maar werd verkocht aan de Britse investeringsmaatschappij Lion Capital. Het warenhuis kenmerkt zich door het aanbod van producten voor dagelijks gebruik en een assortiment dat vrijwel geheel speciaal voor HEMA geproduceerd is.
De fotograaf is Lex de Herder en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam en van Wikipedia.
Met medewerking van Rotterdam van Toen
Politie te paard in de Hoogstraat, 1965
Politie te paard in de Hoogstraat met links de V&D, 15 mei 1965.
De naam Hoogstraat komt voor het eerst in 1396 voor. Dit was het gedeelte van de Schielands Hoge Zeedijk, dat tot dan toe Oosteinde (1338), Middeldam (1357) en Westeinde (1359) had geheten. Deze namen hadden echter niet alleen betrekking op de Hoogstraat, maar ook op de straten in het Oost-, Midden- en Westvak gelegen.
De Middeldam, die in 1351 nog Dam heette, is rond het midden van de 13de eeuw aangelegd in de Rotte. Deze mondde met enkele duikersluizen uit in de Maas. De Middeldam strekte zich uit van de oosthoek van de Kerkstraat en de Grotemarkt tot de Lamsteeg.
In 1533 besloot de vroedschap de Hoogstraat (in de resolutie Dijkstraat geheten) te verhogen van de Schiedamsepoort tot de Oostpoort. Ook de naam Hooge Dijkstraat komt voor. Het grootste gedeelte van de Hoogstraat loopt oost-west, een klein gedeelte noord-zuid. Dit laatste gedeelte wordt Korte Hoogstraat genoemd. Vroeger heette dit ook wel Schiedamsedijk.
De huidige Korte Hoogstraat ligt op dezelfde plaats als de vooroorlogse straat van die naam. De huidige Hoogstraat heeft van de Korte Hoogstraat tot de Botersloot haar oorspronkelijke ligging behouden. Vanaf laatstgenoemde straat tot het Oostplein is ze in noord-oostelijke richting omgebogen.
De fotograaf is Lex de Herder en de foto komt uit het Stadsarchief Rotterdam. De informatie komt eveneens uit het Stadsarchief Rotterdam.
Met medewerking van Rotterdam van toen
